[SIEBE REIDING]
Indrukwekkende prestatie Ureterper organist Dennis van der Wijk.
Op donderdag 15 juni j.l. heeft Dennis van der Wijk eindexamen gedaan voor orgel-eerste fase. Aan zijn studie bij Theo Jellema aan het Groninger conservatorium is hiermee een einde gekomen. Het examenprogramma, door Dennis samengesteld en van een uitvoerige toelichting voorzien, werd op twee bijzondere orgels in Friesland ten uitvoer gebracht. Hij heeft samen met studiegenoot Carl Visser, die deze dag ook examen deed, veel mensen uitgenodigd om getuige te zijn van zijn verrichtingen.
Het is zeer bijzonder om zo’n dag mee te maken. Er waren ongeveer 80 personen aanwezig. In de Hervormde kerk te Dronrijp werd het programma geopend. Bijzondere muziek op een zeer oud orgel uit 1562 van Arnoldus Tobias Baeder. Van de Amsterdamse componist Jan Pietszoon Sweelinck (1561-1621) werd de Fantasia Chromatica gespeeld. Muziek ontstaan in de bouwperiode van het orgel. Dennis speelde deze Fantasia met grote overtuigingskracht.Het orgel van Dronrijp is een zogenaamd vocaal instrument, geen robuuste klank zoals het Ureterper orgel in de vrijgemaakte kerk. Geen orgel bedoeld om de gemeentezang te begeleiden, dat was in die tijd nog niet gebruikelijk. Heel mooi kon je horen dat het orgel anders is gestemd, volgens de gebruiken van de 16-e eeuw, de zogenaamde middentoonstemming.
We hebben dan ook veel “valse” tonen gehoord die door de chromatiek(veel gebruik makend van halve toonsafstanden) juist aan het licht komen. Veel studie en discipline is vereist om deze muziek mooi uit te voeren. Ook werd met deze keuze het meest recht gedaan aan het orgel.De jury let er ook op welke muziek je bij zo’n orgel uitkiest. Sweelinck was de grote inspirator van de koraalfantasien.Variaties op de gezangen van de kerk. Sweelinck was in die tijd beroemd in heel Europa en heeft ook veel leerlingen, met name ook uit Duitsland, gehad Daarmee heeft Dennis een stap gemaakt naar de kerkmuziek van Johann Sebastiaan Bach(1685-1750) in Noord Duitsland.
Nu een uitvoering op het orgel van de Grote kerk in Leeuwarden gebouwd in 1727 door Christiaan Müller uit Duitsland. Hier wel een orgel met een zeer robuuste klank die zijn weerga in Nederland nauwelijks kent.Een wereldberoemd instrument, speciaal gemaakt voor de begeleiding van de gemeentezang. Bijna 50 jaar later zou onze oude psalmenbundel uit 1773 ontstaan. Er kwam nu een stuk geloofsbeleving om de hoek kijken. Hoe wij God moeten dienen door te leven naar zijn wet, de tien geboden. Het koraalvoorspel “Dies sind die heil’gen zehn geboth”werd door Bach gecomponeerd om muzikaal onderwijs van de cathechismus te geven.Een prachtige uitvoering waar heel wat bij komt kijken: veel symboliek over de tien geboden: De tien vingers (je kunt de wet op je 10 vingers natellen), de melodie tienmaal achterelkaar in canon uit te voeren(onafgebroken herhaling van het belang van de wet), de omspeling van de melodie door imitatie (van de melodie) die steeds “mislukt”(we falen elke dag), de afdaling van Mozes(door dalende pedaaltonen) met de twee stenen tafelen.Deze kennis over Bachs muziek verrijkt de muzikale belevenis. De jury let dan ook op een interpretatie waarin de juiste “toon”wordt getroffen. Ook in de muziek kun je Gods Woord belijden. Bach schreef niet voor niets onder elke compositie “Soli Deo Gloria”. Hoe afhankelijk deze componist zich ook wist van zijn Schepper.
De overstap naar Mozart is snel gemaakt als je weet dat hij in 1766 in de Haarlemse Sint Bavokerk zo door dit orgel werd geïnspireerd dat dit ongetwijfeld heeft meegewerkt aan het ontstaan van zijn orgel fantasieën.Omdat het Leeuwarder orgel elf jaar eerder door dezelfde maker is gebouwd en het feit dat het dit jaar 250 jaar geleden is dat Mozart geboren werd deed Dennis besluiten om diens Fantasie in – f uit te voeren. Virtuoze muziek waarbij letterlijk alles uit de kast wordt gehaald aan techniek,muzikaliteit, ritmiek en afwisseling in zachte en zeer robuuste passages. Het klonk overweldigend. Ook de jury genoot hier kennelijk heel erg van.
Dan de wat jongere muziek van de Franse componist Duruflé. In 1933 schreef Duruflé een Suite voor orgel waaruit twee delen werden gespeeld Prelude en Sicilienne. Sfeer en mystiek kenmerken deze muziek. De componist heeft zich veel laten inspireren door de oude liturgische muziek uit de middeleeuwen. Tot slot “moderne” muziek van de Oostenrijker Anton Heiller,diens Tanz Toccata uit 1970. Toccata betekent snel aanslaan van de toetsen. De dans zal u duidelijk zijn. Dit wordt uitgebeeld door tegelijkertijd verschillende ritmiek te spelen over twee klavieren en pedaal.Ook deze uitvoering was zeer geslaagd. Er werd gebruik gemaakt van het “zwelwerk” van het Muller orgel, dat wil zeggen dat handmatig de 4 luiken van het bovenwerk werden geopend en gesloten. Een prachtig effekt. In een grote kerk als in Leeuwarden met één van ’s werelds mooiste orgels is dit examen een waardige afsluiting geworden van de orgelstudie van Dennis.
Hij heeft laten zien tot prachtige muzikale prestaties in staat te zijn. Zo dacht de internationaal samengestelde jury er ook over.Michel Dispa,hoofd van de afdeling klassieke muziek van het conservatorium, Johan Beeftink organist te Groningen en de eerste leraar van Dennis, Erwin Wiersinga, organist in Roden en Wolfgang Zerer, organist in Hamburg. Ruim een uur orgelspel met een zeer afwisselend repertoire van ruim 3 eeuwen,een moeilijkheidsgraad ver boven de het vereiste niveau werd beloond met een NEGEN !!. Een geweldige uitslag.Een bekroning op een intensieve studie. Heel hartelijk gefeliciteerd en succes met je verder studie aan het conservatorium in Amsterdam bij Jaques van Oortmersen. We hopen nog veel meer van je te horen!!